Maar liefst zeven bands vieren dit jaar een jubileum, waaronder de oudste doedelzakband van ons land. Een bijzondere geschiedenis, waarbij het klinkt of de band is ontstaan uit een handgemeen op straat, de pipe major in de leer ging bij de ‘moeder van de Nederlandse doedelzakbands’ en waarvan dit ‘kindje’ dit jaar ook haar jubileum viert. Ministerie van Doedelzaken deed een rondgang wat er zoal op agenda staat om deze mijlpalen te vieren.

‘De Schotjes’ vieren feest

De oudste doedelzakband van het Europees vasteland, Dutch Pipes and Drums (DPaD) uit Tilburg, staat dit jaar uitgebreid stil bij het zeventigjarig bestaan. Het zaadje werd geplant op 27 oktober 1944, de dag waarop Tilburg werd bevrijd door de Prinses Irene Brigade samen met de 15e Schotse Infanterie Divisie. “Sindsdien genieten de Schotten met hun doedelzakken een bijna mythische status in Tilburg en omgeving” volgens Maarten Vugs, bandmanager van de vereniging. 

Na de bevrijding ontstonden er meerdere kleine bandjes in Tilburg. “Iedere straat had zijn eigen drumbandje of orkestje. Eén daarvan was een clubje dat de Schotten imiteerde. Het ging er heftig aan toe, er heerste veel rivaliteit, wat soms zelfs leidde tot een handgemeen.” Uiteindelijk werd op 10 mei 1953 de eerste doedelzakband opgericht onder de naam ‘De Schotjes’. Vugs: “We zeggen wel doedelzakband, maar de eerste zakken waren gevuld met stro en fluitjes. Dit veranderde snel en met echte doedelzakken raakten ze snel bekend in Tilburg, Nederland en ver daarbuiten. Het ging er zeer fanatiek aan toe!” Dat het er fanatiek aan toe ging was duidelijk. In september 1955 rapporteert het godsdienstig-staatkundig dagblad De Tijd dat de band al had opgetreden in Alkmaar, Arnhem, Driebergen, Uden, Dinteloord, Breda, Waalwijk, Oisterhout en uiteraard bij alle mogelijke gelegenheden in Tilburg. “Vooral het paraderen van de jongens heeft altijd veel succes. Veel mensen denken namelijk dat het echte Schotse kinderen zijn”, aldus mevrouw Mutsaers in de krant.

Kleine Schotjes worden groot, en uiteindelijk werd in de jaren ‘80 de naam veranderd in ‘Dutch Pipes and Drums’. In de jaren ‘90 werd de huidige tartan gekozen. Eigenlijk bij stom toeval de tartan ‘MacDonald of Clanranald’ volgens Vugs, en werd DPaD de officiële clanband van deze Clan. Oud-pipe major Willie McVean is vandaag de dag nog steeds de persoonlijk piper van Clan chief Ranald MacDonald. “Sindsdien is de officiële naam van de band dan ook ‘MacDonald of Clanranald Dutch Pipes and Drums’. Een hele mond vol.” 

Maarten Vugs: “De band tracht op een zo hoog mogelijk niveau optredens te verzorgen, waarbij het verenigingsgevoel erg belangrijk is en de Britse (militaire) traditie hierin altijd de leidraad vormt. We combineren een gezamenlijke passie en hobby met een grote dosis plezier en bijzonder samenzijn. Dat resulteert dan weer in een soort familiegevoel en kameraadschappen voor het leven. Niet alleen binnen de band, maar ook met leden van andere pipe bands en orkesten in binnen- en buitenland. Muziek verbroedert!”

Het zeventigjarig jubileum wordt, volgens Vugs naar Noord-Brabants gebruik, goed gevierd. “Op 25 januari vierden we met leden, vrienden en aanhang de verjaardag van Robert Burns tijdens de jaarlijkse Burns Night, wat tevens de aftrap van ons jubileumjaar vormde. Een week later, op 4 februari, volgde er een open repetitie die onder andere bezocht werd door leden van het gemeentebestuur van de stad Tilburg.” Op 13 mei reed de band met een rode dubbeldekker een tour door de stad. Deze stopte regelmatig waar de band en danseressen de omstanders een show voorschotelden. Tijdens één van die optredens kreeg de band een stempel van een doedelzakspeler overhandigd van de familie Mutsears, kartrekkers bij de oprichting van De Schotjes. Van 25 tot 27 augustus reist de band af naar Vlaanderen voor een jubileumweekend. Uiteraard vol muziek, nostalgie en het bekende motto “zonder drank geen klank”, aldus Vugs. “Ook tijdens het jubileumjaar treedt de band regelmatig op in zowel binnen- als buitenland om mensen kennis te laten maken met de Schotse cultuur, voorzien van een vleugje Noord-Brabantse gezelligheid. Kortom: de gezelligste doedelzakband van Tilburg.”

De eerste Nederlandse doedelzakband

Eén van de andere ‘oudere’ bands die dit jaar haar verjaardag viert is de 45-jarige Coriovallum Pipe Band uit Heerlen. Coriovallum Pipe Band mag dan niet de oudste pipe band van ons land zijn, toch is deze band voortgekomen uit de allereerste ‘doedelzakband’ in Nederland. Het Heerlense Politiemuziekcorps bestond aanvankelijk alleen uit trommels, trompetten en fluitisten. Tijdens een herdenking in Baarlo, waar Schotse pipers bij aanwezig waren, ontstond bij dirigent Th. Heins het idee om doedelzakspelers aan zijn muziekcorps toe te voegen. In mei 1949 arriveerden vier doedelzakken uit Glasgow en met de hulp van Pipe Major Jimmy Jenkinson van het Schotse regiment The Black Watch leerden de muzikanten het instrument te bespelen. Op 30 april 1950 (Koninginnedag) speelden de doedelzakspelers voor het eerst officieel mee tijdens een optreden. De ‘moeder’ van de doedelzakbands was geboren.

Leuk detail: ook de oprichter van de hiervoor beschreven band ‘De Schotjes’, de heer Mutsears, ging in opleiding bij het Heerlens Politiemuziekcorps om het instrument te leren bespelen.

Het Heerlense Politiemuziekcorps houdt eind jaren zeventig op met bestaan. Echter richtten de zoons van een oudlid van dit corps, de broers Steph (piper) en Hein (leading drummer) Quaedvlieg, in 1978 Coriovallum Pipe Band op samen met de Britse militair James Verner, de eerste Pipe Major van Coriovallum.

Vijfenveertig jaar later telt de band 27 spelende leden en een aantal aanstormende talenten in opleiding. Steph Quaedvlieg: “De band is tot vandaag stabiel gebleven. Dat is iets waar we wel trots op zijn maar ons niet overmoeding maakt omdat dingen van de ene dag op de andere kunnen veranderen. Omdat we in een relatief afgelegen regio t.o.v. andere bands zijn gelegen, hebben we vanaf het begin moeten bouwen op leden uit onze regio waaronder wij ook het aanpalende Belgische en Duitse gebied beschouwen. Daarnaast was ons beleid altijd om leden aan onze band te binden en een gezond corpsgevoel op te bouwen, naast serieus aan onze kwaliteit te werken toch een gemoedelijke sfeer proberen te houden. Uniek was natuurlijk ook dat Heerlen al sinds eind veertiger jaren doedelzakmuziek kende vanwege de Heerlense Politie Muziek Kapel, zodat we al op een stukje aanwezige ervaring konden bouwen.” De nabijheid van een NAVO-hoofdkwartier zorgde ook voor positieve impuls voor Coriovallum Pipe Band. Niet alleen vormden (ex)militairen van Schotse en Canadese komaf een aanwas voor de band, ook kon de band hierdoor meermaals medewerking verlenen aan militaire plechtigheden, feesten zoals Mess-Dinners en herdenkingen. 

Quaedvlieg: “Meteen na onze eerste optredens kwamen er uitnodigingen voor allerlei festiviteiten binnen en speelden we niet alleen her en der in onze eigen provincie, maar ook in Duitsland, België, Luxemburg en Frankrijk. Meestal wel op plekken die binnen één dag heen en weer te bereizen waren.” 

Intercontinentaal

Wie langer in de doedelzakwereld meedraait weet dat dit soort optredens soms bijzondere connecties opleveren. Quaedvlieg: “Je ontmoet op deze manier vogels van allerlei pluimage, soms fantasten maar ook serieuze mensen die je aanvankelijk ook verdenkt van teveel fantasie. Zo ook de Japanse muziekprofessor en jurylid Nobuyoshi Yamada, die wij tijdens een Wereld Muziek Concours in Kerkrade ontmoetten en die ons spontaan uitnodigde om drie maanden later naar Japan af te reizen. Dat resulteerde in twee reizen naar dat mooie land in 1989 en 1994.” Een video van de reis naar Japan in 1989 is hier te bekijken.

Niet alleen de groeiende bekendheid, maar ook af en toe wat geluk, hielp de band om op de meest onverwachte plekken te verschijnen of onverwachte ontmoetingen te hebben. Zo fungeerde de band als voorprogramma van een concert van Rod Stewart in Maastricht en Mike Oldfield in Den Haag. Ook deed de band regelmatig mee aan tv-uitzendingen, onder andere van de MDR-tv in Thüringen (D). Ook carnavalsoptochten in Nice en Menton of de één- of meerdaagse optredens in Parijs worden nog met een plezier herinnert.      

Het zijn niet alleen optredens die de band draait. “Naast de optredens deden we vanaf 1980 ook mee aan de meeste pipe band competities in Nederland en België, hebben we een aantal keren competitie gespeeld in Schotland en de laatste jaren ook in Duitsland.”

“Toen we dachten dat we de meeste avonturen wel achter de rug hadden kwam in 1999 plotseling een verzoek van André Rieu om mee te werken aan een cd en zijn Milleniumconcerten, te beginnen in Keulen en daarna door half Europa.” Inmiddels heeft de band meegespeeld met ruim 130 Rieuconcerten in noemenswaardige West-Europese steden en locaties als Stade de France, Bercy en Zenith in Parijs, de Royal Albert Hall (video) in Londen andere grote Nederlandse, Duitse en Belgische stadions. Afgelopen najaar heeft de band nog in Lissabon mogen spelen. “We mogen ons gelukkig prijzen dat onze band na Covid-19 nog altijd springlevend is.  

Hoewel ze het zelf niet echt als een jubileumjaar zien, staan ze wel degelijk stil bij deze mijlpaal. Al is de wijze waarop nog onderwerp van intern overleg.

Niet de enige politieband

Coriovallum Pipe Band is niet de enige band die met een politieachtergrond is opgericht. Ook de Alkmaarse Arthur Troop Pipes and Drums bestaat uit politiemensen en burgers en viert dit jaar haar 15e verjaardag. Opgericht in 2008 is de band vernoemd naar Arthur Troop, de oprichter van de ‘International Police Association’, een internationale vriendschapsvereniging van politiemensen. De band draagt dan ook met trots de IPA tartan. De blauwe kilt en blazer zijn duidelijk gebaseerd op het (voormalige) Nederlandse politie-uniform.

The Arthur Troop Pipes and Drums viert haar verjaardag op zaterdag 26 november 2023 in buurthuis “De Rietschoot” voor (oud)leden, genodigden en geïnteresseerden met een presentatie en aansluitende feestelijkheden. Aansluitend viert de band in 2024 haar jubileum met een driedaagse reis naar Duitsland. 

Naast Dutch Pipes and Drums, Coriovallum Pipe Band en The Arthur Troop Pipes and Drums, vieren ook Murray’s Regiment (10 jaar), Aldenghoor Pipes & Drums (20 jaar), Gemert Firebrigade Pipes & Drums (20 jaar) en Lowland Brigade Pipe Band (45 jaar) hun verjaardag. Namens het hele Team Ministerie van Doedelzaken van harte gefeliciteerd!   

Speciale dank gaat uit naar Maarten Vugs en Steph Quaedvlieg.