Tijdens de Nijmeegse Vierdaagse was er traditioneel weer veel doedelzakmuziek te horen. Behalve diverse Nederlandse bands traden ook drie buitenlandse pipe bands op tijdens het wandelevenement. De City of Sheffield Pipe Band en Dunfermline District Pipe Band waren te gast bij Batavorum Pipes and Drums. Op de vierde en tevens laatste wandeldag met de intocht over de Via Gladiola, was de Holland Massed Pipes and Drums (HMPD) aanwezig met meer dan tachtig deelnemers, inclusief de twee Britse pipe bands en de Les Galibots Pipes and Drums uit Frankrijk. We spraken met HMPD-voorzitter Ton van Leest en Henny Willemsen van Batavorum Pipes and Drums.

In en om Nijmegen vond van dinsdag 18 tot en met vrijdag 21 juli de 105e editie plaats van de Nijmeegse Vierdaagse. ‘De Nijmeegse’ is het grootste wandelevenement ter wereld met deelnemers van over de hele wereld. Van de 43.363 deelnemers die de eerste dag van start gingen, haalden 39.019 de finish. Die vierde dag eindigde traditiegetrouw met een intocht over de Sint Annastraat die voor één dag per jaar Via Gladiola heet. Zowel tijdens de eerste drie dagen als op de dag van de intocht was er doedelzakmuziek te horen. Het geluid van de doedelzakken, die de Nederlanders hadden leren kennen tijdens de bevrijdingsdagen tussen september 1944 en mei 1945, keerde terug naar het Nijmeegse wandelevenement als muzikale begeleiding van de militairen. Diverse Britse en Canadese militaire pipe bands traden op tijdens de verschillende edities van de Nijmeegse Vierdaagse, vooral toen er nog veel militaire orkesten bestonden. Met de defensiebezuinigingen van de laatste decennia is de komst van militaire pipe bands naar Nijmegen afgenomen. Daarvoor in de plaats zijn civiele doedelzakbands gekomen. Met name Nederlandse pipe bands en af en toe een band uit het buitenland. De Canadese en Schotse militairen hebben nog altijd enkele pipers bij zich tijdens de deelname aan de Vierdaagse. De Canadezen spelen jaarlijks op de donderdag van de Vierdaagse tijdens een speciale herdenking op de militaire begraafplaats in Groesbeek voor hun omgekomen kameraden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Uitputtingsslag voor diverse pipers en drummers

Sinds 2002 is de Holland Massed Pipes and Drums een vast onderdeel van de intocht op de laatste wandeldag. Voorzitter Ton van Leest kijkt terug op een geslaagde dag. “We hadden een massed pipes and drums van zo’n 81 pipers en drummers. Een deel daarvan, 29 personen, waren afkomstig van de drie deelnemende buitenlandse doedelzakbands. Er waren twee pipe bands uit Groot-Brittannië en één uit Frankrijk.” Tot verbazing van Van Leest was de Holland Massed Pipes and Drums dit jaar de eerste band tijdens de intochtsparade. “We hoorden dit pas kort van tevoren en marcheerden dit jaar zonder militairen achter de band van de Union Sportvelden naar de finish op de Wedren.” Vanwege een armblessure speelde hij zelf niet mee en kon zich daardoor als steward wat meer bezighouden om de luide muziek van dj’s langs de route wat te temperen. “Dat ging dit jaar beter dan voorgaande jaren. Er werd meer rekening gehouden door de dj’s met de voorbij marcherende en spelende muziekkorpsen.” De intocht van de Nijmeegse Vierdaagse was voor een deel van de pipers en drummers weer een uitputtingsslag. Diverse deelnemers moesten het optreden afbreken omdat het vele spelen en marcheren te veel was. Vooral voor de deelnemende buitenlandse bands was de lange afstand van de intocht een beproeving. De intocht behoort tot één van de zwaarste optredens die een doedelzakband kan doen. Dit komt niet alleen door de afstand van bijna tien kilometer, maar ook door de publieksdruk om constant te spelen. “Maar het enthousiasme van de enorme mensenmassa en het buffet voor de muzikanten na afloop van de intocht maakte een hoop goed”, aldus Ton van Leest. 

Uitwisseling met band uit het Engelse Sheffield

De deelnemende buitenlandse pipe bands waren te gast bij Batavorum Pipes and Drums. Deze doedelzakband uit Nijmegen speelt jaarlijks mee met de Holland Massed Pipes and Drums tijdens de intocht op de vrijdag, maar heeft ook een eigen programma tijdens de Vierdaagse. “In 2019 ontstond het idee om iets samen te doen met de City of Sheffield Pipe Band uit Engeland”, vertelt piper Henny Willemsen van Batavorum. “De Nijmeegse brandweerman Willy Marneef kwam al jaren in Sheffield als onderdeel van een uitwisselingsprogramma. Hij was bevriend geraakt met de Engelse brandweerman Jim Oakes, die op zijn beurt weer bestuurslid was van de doedelzakband in Sheffield. Omdat Jim Oakes Nijmegen kende, ontstond al snel het idee om als pipe bands iets samen te doen in die stad. Na enkele besprekingen en een gezamenlijke repetitie leek optreden tijdens de Nijmeegse Vierdaagse een goed idee.” Aanvankelijk zouden Batavorum en Sheffield in juli 2020 al optreden tijdens de Nijmeegse Vierdaagse maar dit werd verschoven naar 2023. In het voorjaar van dit jaar vonden nog enkele besprekingen plaats, onder andere met Ton van Leest,over deelname aan de intocht op de laatste dag van de Vierdaagse. “We hebben de Engelsen goed geïnformeerd over de lange en zware parade op vrijdag. Bijna tien kilometer marcheren en musiceren is voor veel pipe bands geen alledaagse bezigheid” , aldus Henny Willemsen van Batavorum. Omdat de band uit Sheffield goede contacten had met de Dunfermline District Pipe Band uit de Schotse plaats Dunfermline kwamen beide bands naar Nederland. 

We spreken elkaars taal

Samen met de pipe bands uit Sheffield en Dunfermline, verzorgde Batavorum op donderdag 20 juli een optreden op Plein 1944 in Nijmegen. Vooraf hadden de Britse bands een krans gelegd op de militaire begraafplaats in Oosterbeek waar de militaire slachtoffers liggen van Operation Market Garden (september 1944). Op vrijdag 21 juli waren de beide Britse bands onderdeel van de Holland Massed Pipes and Drums voor de intocht over de Via Gladiola. Ook de Franse doedelzakband Les Galibots Pipes and Drums voegde zich bij het gezelschap op vrijdagmiddag. Zowel Ton van Leest als Henny Willemsen kijken terug op een geslaagde samenwerking. “Onze buitenlandse gasten vonden het geweldig. Ik heb veel Whatsappberichtjes gehad over de Nijmeegse gastvrijheid en de fantastische optredens”, aldus Henny Willemsen. “We gaan nu als Batavorum bekijken of we snel richting Sheffield kunnen om daar op te treden. Dat is het grote voordeel van spelen in een doedelzakband. Omdat we elkaars taal spreken, is een uitwisseling perfect te organiseren. Hopelijk krijgen we de komende tijd wat meer aanwas van nieuwe drummers, want die hebben we hard nodig en zeker voor een trip naar Sheffield.” Ton van Leest gaat zich voorbereiden op het jubileum van de Holland Massed Pipes and Drums. “In 2025 bestaat de stichting HMPD officieel twintig jaar en dan is het leuk om iets bijzonders te doen.” 

In 2024 vindt de Nijmeegse Vierdaagse plaats van dinsdag 16 tot en met vrijdag 19 juli. De intocht met de Holland Massed Pipes and Drums is op vrijdag 19 juli.

Ministerie van Doedelzaken schreef eerder een bandportret over de Holland Massed Pipes and Drums. Ook schreven we eerder een kort artikel over doedelzakken tijdens de Nijmeegse Vierdaagse.

Foto’s: H. Jongbloed