In onze voorgaande ‘De passie van…’ spraken we met doedelzakspelers die naast hun hobby als piper ook een bijzondere verzameling hebben opgebouwd. In deze editie geen doedelzakspeler of drummer, maar voormalig drum major van Murray’s Regiment Pipes and Drums en huidig tamboer-maître van het Nederlands Douane Orkest. Naast het verzamelen produceert hij ze ook zelf voor internationale klanten. We hebben het over de passie van Paul Roberts: maces!
MvD: Hallo Paul, waarom ben je eigenlijk maces gaan verzamelen?
Paul: Op jonge leeftijd kwam ik in aanraking met marsmuziek. Vanuit familiebanden kwam dat vooral door de plaatselijke schutterij. Ook hierin is de tamboer-maitre een flamboyante verschijning. Al snel kwam hierbij ook de invloed van de pipe band drum major. Vooral deze laatste heeft mij geïnspireerd, ook bij de invulling van deze functie binnen de schutterscultuur. Er waren in die tijd alleen de verschillende stokken van het merk Majestic op de markt. Vanuit de Schotse cultuur ging er een wereld aan mogelijkheden open. Al snel kwamen er diverse maces in huis en ontstond ook de liefde voor dit voorwerp: een stok met een sierlijke bol, technisch op verschillende manieren vormgegeven, maar allemaal met een symbolische waarde. Vanuit mijn technische opleiding en creativiteit kijk ik wellicht anders naar de mace dan de meeste mensen. Van huis uit heb ik ook een stukje liefde voor oude spullen meegekregen. Wellicht dat in deze combinatie de basis ligt voor mijn verzameling.
MvD: Hoeveel maces heb je inmiddels en waar komen ze vandaan?
Paul: Mijn verzameling bestaat inmiddels uit 21 bijzondere maces. Deze komen uit Nederland, België, Duitsland, Engeland en Schotland en zijn zowel uit civiel als militair gebruik. Ik ben niet constant op zoek naar oude of bijzondere maces. Meestal kom ik ze per toeval tegen op veilingsites of worden ze mij aangeboden.
MvD: Wat is de oudste en het meest bijzondere exemplaar?
Paul: Mijn oudste mace is een bijzonder exemplaar uit het Verenigd Koninkrijk. Het mag duidelijk zijn dat de bol van de mace vaak bepaald hoe bijzonder deze is. In dit geval gaat het om een bijzonder sierlijk vormgegeven zilveren bol met daarbovenop een kroon. De bol is verder rijkelijk versiert met laurierbladeren en Schotse distels. Alles, dus ook de kroon, lijkt vanuit één plaat te zijn vormgegeven. Technisch gezien dus een zeer interessant object. Verder is er een deel van een inscriptie te lezen. Helaas niet meer volledig waardoor het moeilijk is vast te stellen waar en door wie de mace daadwerkelijk is gebruikt. Een klein stukje tekst dat wel leesbaar is, beschrijft ‘October 1860’. Gezien de stijl en techniek is dit de oudste en meest bijzondere mace in mijn verzameling.
MvD: Je bestudeert ook maces en hoe ze gebruikt worden. Zijn er verschillen tussen het gebruik in het Verenigd Koninkrijk en Nederland?
Het is inderdaad zo dat ik de mace ook bestudeer. Ik vind het interessant om te kijken hoe deze zijn gemaakt en neem dat dan ook mee in mijn eigen technische ontwikkeling.
Wat duidelijk te zien is, is dat de mace in het Verenigd Koninkrijk van oudsher sierlijker is uitgevoerd. De symbolische waarde is hierbij meer aanwezig. Dit terwijl in Nederland de stokken eenvoudiger waren en meer praktisch in gebruik. Het gebruik van de kroon (of andere ornamenten) op de bol, komt in Nederland eigenlijk pas na de Tweede Wereldoorlog van de grond. Daarnaast was in Nederland (maar ook in België, Duitsland en Frankrijk) de stok vroeger een stuk korter. Deze kwam tot aan de middel terwijl de Britse stokken tot schouderhoogte komen. Waar een lange stok veel statiger over komt (los van de versieringen), is een korte stok vooral praktisch als middel om signalen mee over te brengen. Het mag duidelijk zijn dat de aanwezigheid van de geallieerden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog een stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van de marsmuziek in ons land. Mede hierdoor is het gebruik van de mace ook bij ons ontwikkeld tot een meer Britse stijl.
MvD: Je produceert zelf ook maces en levert aan bands. Wat is de meest bijzondere mace die je ooit hebt gemaakt?
Paul: Vanuit mijn interesse voor dit bijzondere voorwerp en mijn persoonlijke behoefte als actief tamboer-maitre, ben ik met mijn technische kennis en creativiteit aan de slag gegaan om in eerste instantie mijn eigen mace te maken. Het doel was destijds een mace zoals we die kennen van bijvoorbeeld de Britse Guards regimenten. Na wat experimenten kreeg dit al snel vorm, en werd mijn eerste eigen mace al in gebruik genomen. Dit was nog lang niet het model zoals ik het zelf graag wilde hebben, maar wel een begin en technisch gezien een belangrijke stap in de goede richting. Inmiddels zijn er voor heel wat bands in zowel binnen- als buitenland bijzondere maces gemaakt. Allemaal met een eigen identiteit en daarmee bijzonder voor de gebruiker. Al jaren mag ik de Nederlandse militaire muziekkorpsen voorzien van hun speciale maces. Hierbij is vooral de status bijzonder.
(1910-1936)
(1952-2022)
(2022-heden)
Na jaren doorontwikkelen heb ik onlangs voor mijn eigen collectie een vertaling gemaakt van de mace zoals die gebruikt wordt door de senior drum major van de household division. Dit is de mace zoals ik hem zelf destijds graag gehad zou hebben.
De basis van dit model is zoals ik het zelf beschrijf het Britse model. Min of meer de standaard voor de militaire mace. De afmetingen zijn niet gelijk omdat ik bij het maken van mijn mallen geen voorbeeld beschikbaar had, maar de gelijkenis is er. Inmiddels heb ik in mijn verzameling twee originele ex-militaire maces van dit model. Naast de specifieke verwijzingen naar het regiment waartoe deze behoren, staat er op deze maces ook altijd the Royal Cypher, verwijzend naar het regerend vorst.
Mijn versie van de Household Division mace is uitgevoerd met the Royal Cypher van King Charles. Het is wereldwijd de eerste mace met deze verwijzing en dit embleem. Er zijn nog heel veel mooie maces te maken en ik ga wat dat betreft iedere uitdaging aan om voor de klant dat te maken waar hij of zij en zijn of haar band trots op kan zijn.
Ben, of was, jij lid van een Nederlandse doedelzakband en heb je een bijzondere passie in relatie tot het muziek maken, kilts of uniformen, Schotland of de Schotse cultuur, laat het ons weten! Je mag uiteraard ook een medelid opgeven.
Afbeeldingen: Paul Roberts
