Als je denkt dat spelen in een doedelzakband al bijzonder is, dan heb je het mis. Sommige pipers en drummers hebben in relatie tot het muziek maken nog een specifieke interesse ontwikkeld die de moeite waard is om in de schijnwerpers te zetten. Zo ook de passie van Wilbert van den Boom. Hij heeft een interessante collectie historische Schotse en Canadese regimentsuniformen. Voor bijna iedere herdenking in Nederland een passende outfit!
Ministerie van Doedelzaken: Wilbert, wanneer ben je begonnen met doedelzak spelen?
In 2001, nadat ik in augustus met een stel vrienden naar de Highland Games van Bridge of Allan was geweest. Op deze games waren meer dan 75 pipe bands uit verschillende landen bij elkaar voor een competitie. Dat was echt prachtig en ik heb het ‘doedelzakvirus’ daar hoogstwaarschijnlijk opgelopen.
Ministerie van Doedelzaken: Wat was je eerste band en wat is je huidige band?
Wilbert: Toen we terugkwamen uit Bridge of Allan heb ik meteen een oefenchanter en tal van oefenboeken aangeschaft. Binnen een maand was ik wel door de oefenboeken heen, ik oefende vele malen per dag, maar had niet het idee dat ik het echt goed deed. Ik heb in de buurt van Helmond gezocht naar een doedelzakband om te kijken in hoeverre ik daar mijn niveau van spelen kon verhogen, en kwam uit bij Clan Lamont Pipe Band uit Waalwijk. In 2003 raakte ik betrokken, als instructeur, bij de oprichting bij de Gemert Firebrigade Pipes and Drums. In de afgelopen jaren was ik lid van meerdere bands. Van 2005 tot 2011 was ik ook lid van The Clan McLaren Pipe Band (het tegenwoordige Venlo Caledonian Pipe Band). Van 2005 tot 2014 was ik ook piper bij de Dutch Military Pipes and Drums Falcon Guards (voorheen DMPD Blue Guards). Ik ben altijd lid gebleven van de Gemert Firebrigade Pipes and Drums waar ik sinds 2003 pipe major ben.
Ministerie van Doedelzaken: Waaruit bestaat je verzameling uniformen precies? Welke heb je er en hoeveel?
Wilbert: Mijn collectie uniformen is het gevolg van een andere passie: mijn interesse in de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder de luchtoorlog, D-day en de daaropvolgende bevrijding van Nederland. Als je dan iets van uniformen wilt snappen, ontkom je niet aan een interesse in de Eerste Wereldoorlog. Mijn eerste piper outfit moest wel een relatie hebben met die oorlogen. Zonder goed vooronderzoek te hebben gedaan, kocht ik een Black Watch uniform van WWI. De kilt was een mooie strome weight van 22 ounce Black Watch tartan, niet wetende dat de pipers van de Black Watch de Royal Stewart tartan dragen. Vanaf het moment van mijn foutieve inschatting ben ik meer in de Schotse regimentsgeschiedenis gedoken. Ik heb in de loop van de jaren allerlei interessante historische uniformonderdelen gekocht waarmee ik verschillende combinaties kan maken. Mijn collectie bestaat uit:
- The London Scottish;
- The Argyll & Sutherland Highlanders (zowel Schots als Canadese uitvoering);
- The Queens Own Cameron Highlanders (Schotland), The Queens Own Cameron Highlanders of Ottowa (Canada), The Queensland Cameron Highlanders (Australië);
- The Cameronians (Scottish Riffles);
- The Seaforth Highlanders 2nd battalion (Schots regiment), The Seaforth Highlanders of Canada;
- Royal Canadian Air Force (RCAF);
- Royal Air Force 602/603 squadron.
Daarnaast heb ik uiteraard ook wat civiele Schotse bandkleding, want niet ieder optreden is een militaire aangelegenheid of heeft een relatie daarmee. Ook daar pas ik mijn kleding op aan. Het formele karakter en die combinatie moeten dan ook kloppen. Het dragen van het Prince Charlie jasje en de hairsporran gaat altijd samen met geruite sokken en open schoenen (met gesp), om een voorbeeld te noemen.
Ministerie van Doedelzaken: Wanneer en waarom ben je begonnen met je passie uniformen verzamelen?
Wilbert: Ik zie het niet zozeer als een passie. Als ik bij een herdenking ter gelegenheid van de inzet van de Cameron Highlanders speel, kan ik mijns inziens niet aankomen met een tenue van de Cameronians en al helemaal niet met een tenue wat van geen kanten klopt, zoals een kilt van een clan in combinatie met een battle dress jas. Het mag best wel wat afwijken, want een aantal uniform onderdelen is niet meer aan te komen of er is geen informatie meer over bepaalde tradities terug te vinden. En goed om te weten: in de Tweede Wereldoorlog droeg men soms maar wat voorhanden was.
Ministerie van Doedelzaken: Wat is het doel van je verzameling?
Wilbert: Mijn doel is niet het verzamelen maar het zo authentiek mogelijk in beeld brengen van de geschiedenis. Bij ieder uniform/regiment heb ik in feite ook een bagpipe. Zo heb ik bijvoorbeeld voor de Argyll & Sutherland Highlanders een Lawrie bagpipe uit (naar schatting) 1908. Het zou best wel eens kunnen zijn dat het geluid wat uit deze pipes komt ook zo geklonken zou hebben in de loopgraven van 1914-1918. Wie weet zijn mijn pipes daar ook geweest!
Een ander voorbeeld zijn mijn Thow pipes uit (naar schatting) eind 19e eeuw/begin 20e eeuw. Deze heb ik gerelateerd aan het 602 (Glasgow) Squadron (pipe band opgericht in 1924) en 603 (Edinburgh) Squadron. Zij bespeelden een soortgelijke pipes en de Thow ziet er wat ‘houterig’ uit (sappa cocuswood). Toentertijd was de ontwikkeling van de luchtvaart ook nog veel op hout gebaseerd en dus vind ik die pipes daar dan wel bij passen.
Ministerie van Doedelzaken: wat is je meest bijzondere uniform?
Wilbert: Ik vind mijn collectie sporrans wel heel bijzonder. Ik heb er enkele die terug te verwijzen zijn naar de toenmalige eigenaar of de geschiedenis die erbij hoort. Op die wijze krijgen de sporrans een eigen verhaal.
Ministerie van Doedelzaken: Draag je al die uniformen ook zelf?
Wilbert: Ik maak de uniformen zo, of bouw die zo om, dat ik ze zelf kan dragen. Soms moet ik dan wat herstellen of innemen want de Schotse uniformen hebben een nogal vrij strakke schnitt. Het is zeker wel de bedoeling ze zelf te dragen. Het vermaken van de uniformen doe ik ook zelf.
v.l.n.r.: Seaforth Highlanders, Royal Air Force, Royal Canadian Air Force, Cameronians (Scottish Rifles)
Ministerie van Doedelzaken: Wat is je grote ergernis als je andere pipers of drummers in een uniform ziet lopen?
Wilbert: Als ze een uniform aan hebben wat van geen kant klopt. Pipes spelen is ook een sfeer creëren die bij die Schotse tradities hoort en mensen raakt. Als een uniform van geen kant klopt, dan ga ik niet in die sfeer komen en gaat de muziek mij in ieder geval ook niet raken.
Ministerie van Doedelzaken: Wat is het meest bijzondere dat je ooit is overkomen met betrekking tot je verzameling of het dragen van één van je (bijzondere) uniformen?
Wilbert: Dat het soms een heel gedoe is als het gaat om het kleden en omkleden van die uniformen. Vaak zijn ze zo uitgebreid dat je nog wel eens een onderdeel wilt vergeten. Zo was ik een keer mijn spats vergeten bij full dress. Ik heb toen maar mijn hose tops naar beneden getrokken tot aan mijn voet. Dat was overigens geen gezicht.
Of dat ik bij 30 graden in full dress aan spelen ben en zowat bewusteloos neerviel als gevolg van heat stroke. Ik heb ook een keer meegemaakt dat ik bij een evenement van de luchtmacht aan het spelen was met een heleboel buitenlandse militairen. Toen ik uitgespeeld was, riep een van hen “that’s my sporran!”, terwijl hij naar mijn sporran wees. Hij was zelf van het RAF 602 squadron en had zijn sporran eens op Ebay te koop gezet. Die had ik daar van hem gekocht en hij kwam mij dus tegen met die sporran om.
Dit was deel 2 van onze serie ‘De passie van …” in de nieuwsbrief.
Ben, of was, jij lid van een Nederlandse doedelzakband en heb je een bijzondere passie in relatie tot het muziek maken, kilts of uniformen, Schotland of de Schotse cultuur, laat het ons weten! Je mag uiteraard ook een medelid opgeven.
Zie ook:
Ministerie van Doedelzaken schreef eerder een bandportret over de Gemert Fire Brigade Pipes and Drums.
