Kun je vandaag de dag nog met een goed geweten overal maar optreden? Met de toenemende individualisering van de afgelopen decennia, is het belang van de vereniging flink ingeboet. Vroeger was je lid van één band en stond je muzikale leven in het teken van die ene vereniging en haar optredens. Soms kwam er wel eens een optredensaanvraag binnen bij de bandmanager waarover getwijfeld werd om dat optreden aan te nemen. In het geval van spelen tijdens een evenement van een politieke partij kan ik me herinneren dat de verenigingsstatuten, van de pipe band waarvan ik destijds lid was, dat niet toestond. En als je lid was van een vereniging en je wilde solo optreden, dan overlegde je met het bestuur of je het uniform van de band mocht gebruiken. In een enkel geval had een lid een eigen uniform en lag het besluit wat gemakkelijker.

Maar tijden zijn veranderd. Verenigingen spelen een minder grote rol, meer pipers en drummers hebben een eigen uniform en door de individualisering gaan we meer ons eigen gang. Want wie leuk doedelzak speelt of de trom roert, treft in de nationale en internationale doedelzakwereld een rijk schnabbelcircuit. Wie leuke en bijzondere optredens zoekt, komt in het doedelzakwereldje namelijk makkelijk aan de bak. Dat is enerzijds geweldig want door de muziekstandaardisatie en de welbekende verbroedering weten pipe bands en vooral individuele spelers elkaar perfect te vinden om samen op te treden op taptoes, parades, herdenkingen, shows en bijzondere concerten. Er is de laatste jaren een levendige ‘handel’ ontstaan in vraag en aanbod van doedelzakspelers, drummers en natuurlijk ook drum majors. Want laat ik mezelf niet vergeten. Net als vele andere muziekvrienden uit de doedelzakwereld, word ik regelmatig gevraagd of ik een andere band wil helpen tijdens een evenement. Dat levert soms een conflict op met mijn geweten. Al die optredensaanvragen maar lukraak aannemen, mijn uniformkoffer pakken en afreizen naar binnenlandse en buitenlandse locaties is leuk, maar soms moet je gewoon nee zeggen omdat ik het niet gepast vindt om mijn medewerking te verlenen.

Toen ik enkele jaren geleden gevraagd werd om als drum major voor een massed pipes and drums te lopen tijdens een grote taptoe in een ander land, heb ik vriendelijk bedankt. Hoe kan ik op een prestigieuze taptoe optreden als het land in kwestie het niet zo nauw neemt met de vrijheid van meningsuiting? Leden van de LGBT-gemeenschap worden er zwaar onderdrukt en burgers met een andere politieke mening lopen het gevaar gearresteerd te worden en voor langere tijd te verdwijnen in de gevangenis. Toen vervolgens ons land werd geconfronteerd met een lange stoet aan rouwauto’s die Nederlanders terugbracht die omgekomen waren bij een vliegtuigcrash waar het land van de eerder genoemde taptoe mee in verband werd gebracht, was ik hoogst verbaasd dat dit onvoldoende reden was voor Nederlandse pipers en drummers om alsnog naar dit land af te reizen voor deelname aan die taptoe.

Recent heb ik nog een optreden afgewezen omdat die zou plaatsvinden op een locatie in Duitsland waar de laatste jaren rechts-extremisten steeds meer voeten aan de grond krijgen. De locatie ligt in het bundesland waar een groot deel van de bevolking op de partij stemt die het niet zo nauw neemt met de democratische rechtsorde. Een partij waarvan aanhangers op verkiezingsbijeenkomsten scanderen om migranten te verzuipen in de Middellandse Zee en journalisten en leden van LGBT-gemeenschap aanvallen op straat. Gewoon omdat het kan, omdat het blijkbaar verantwoord is en je er mee weg kunt komen. Is het dan ethisch verantwoord om als muzikant je medewerking te verlenen aan bepaalde optredens omdat je drang naar schnabbelen zwaarder weegt dan je ethische kompas? Voor mij niet. Dan maar wat minder krenten uit de pap pikken. Ik maak af en toe de keuze om iets af te wijzen om niet in gewetensnood te komen. Dat ligt voor mij minder zwaar op de maag en slaapt lekkerder.