Na meer dan dertig jaar actief te zijn op het internet en ongelofelijk veel uren te hebben besteed aan zoeken naar informatie, weet ik één ding zeker. Als de informatie niet in een officieel archief of bibliotheek is opgenomen, dan is het op een bepaald moment verdwenen. Ondanks alle eerdere beloften van zoekmachines als Google en haar concurrenten ten spijt, verdwijnen foto’s, artikelen en andere informatie van het internet als ze niet officieel zijn ontsloten in een online databank. Deze databanken zijn grotendeels het werk van bibliotheken, archieven en/of historische centra. Dat data verloren gaat is goed nieuws voor mensen die ooit iets hebben geüpload waarvan ze later spijt hebben gekregen. Informatie verdwijnt op een bepaald moment, tenzij iemand het heeft opgeslagen en weer opnieuw op het internet plaatst. Maar het is slecht nieuws voor personen en verenigingen die hun historie hebben toevertrouwd aan het Wold Wide Web, sociale media, blogs en online communities. De meeste digitale documenten, zoals foto’s, verdwijnen.
Nu de Nederlandse doedelzakwereld 75 jaar bestaat, leek het ons interessant te kijken naar publicaties die de afgelopen jaren over doedelzakmuziek en doedelzakbands zijn verschenen. Uit de bibliotheek van het Ministerie van Doedelzaken kozen we ’50 Jaar Dutch Pipes and Drums’, uitgegeven in 2003, en ‘In touch with the Dutch’, gepubliceerd in 2009. Het eerste werk geeft een goed beeld van een stuk geschiedenis van een muziekvereniging, in dit geval de oudste nog bestaande doedelzakband van Nederland. Het tweede werk is niet alleen een geweldig overzicht van muziekstukken voor pipes en drums van Nederlandse bodem, het biedt ook een mooi overzicht van de bijdrage van een van de belangrijkste en meest toonaangevende pipers van Nederland, Josien Teerlink.
De historie van een muziekvereniging in woord en beeld
Er is misschien geen betere vorm om de rijke geschiedenis van een muziekvereniging over het voetlicht te brengen dan een jubileumboek. In 2003 was het vijftigjarige bestaan van Dutch Pipes and Drums uit Tilburg aanleiding om een informatief jubileumboek over de bandgeschiedenis uit te brengen. De vereniging was in 1953 de tweede doedelzakband die in Nederland werd opgericht onder de naam de ‘Scotjes’. Nederland had tijdens de Bevrijdingsdagen van 1944 en 1945 kennisgemaakt met Schotse en Canadese militaire pipe and drums bands. Het bracht diverse landgenoten op het idee om soortgelijke bands op te zetten. Nederland telde een grote hoeveelheid harmonieorkesten, fanfareorkesten, jachthoornkorpsen en drumbands. De oprichting van een doedelzakband als hommage aan de bevrijders was een mooie toevoeging.
In 1949 ontstond in Heerlen de eerste groep doedelzakspelers. In 1953 volgde Tilburg met de jeugddoedelzakband ‘De Scotjes’, die in de jaren zeventig ‘volwassen’ werd en zich hernoemde naar Dutch Pipes and Drums. Het boek beschrijft de geschiedenis en ontwikkeling van een muziekvereniging met al haar ups en downs. De auteurs staan stil bij de oprichters en leden van het eerste uur. Twee van die leden nemen les bij een piper van de band in Heerlen. De Schotse uniformen worden in eerste instantie zelf gemaakt, maar vanwege de hoeveelheid wordt de plaatselijke huishoudschool ingeschakeld die het maken van een kilt onderdeel maakt van het examen van de leerlingen. De jasjes komen bij de bekende kleermaker Van der Wouw uit Tilburg vandaan. Het boek behandelt de opkomst van de band, bekende namen in het bestuur en de muzikale leiding, maar ook de terugloop van leden in de jaren zeventig, de wedergeboorte na de naamswijziging en het opheffen van de maximum leeftijd. De jeugdband wordt een band van jeugd en volwassenen samen. Het jubileumboek laat zien dat de ‘Scotjes’ een enorme bijdrage hebben geleverd aan de bekendheid van Schotse doedelzakmuziek in Nederland. Een bloemlezing van de vele optredens in Nederland en het buitenland is daar het bewijs van. Ook staan de auteurs stil bij de vele televisieoptredens. Want Nederland maakte niet alleen kennis met doedelzakmuziek, ook de televisie was nieuw in ons land. De Scotjes waren vaak op de beeldbuis te zien en horen.
De publicatie is een historisch overzicht dat eigenlijk iedere doedelzakband zou moeten maken als onderdeel van een jubileum. De redactie, bestaande uit Frans van de Heuvel, Frank van der Schoot, Peter van Son, Peter Thijssen, Ger Verschuren en Marion Zwartjes, heeft in aanloop naar het vijftigjarig jubileum van Dutch Pipes and Drums in 2003 veel werk verzet. Daar zullen historici en auteurs van het volgende jubileumboek van Dutch Pipes and Drums veel baat bij hebben. De basis daarvoor is een goed bestuurs- en historisch archief.
Vijftig jaar Schotse muziek in Nederland met persoonlijke noot
In 2009 verscheen ‘In touch with the Dutch’. Een indrukwekkend tijdsdocument dat zowel een overzicht is van vijftig jaar pipes en drums composities van Nederlandse pipers en drummers, als een persoonlijke geschiedenis van misschien wel de meest toonaangevende piper van Nederland, Josien Teerlink. De lezer vindt in de publicatie 165 pipe tunes en 44 drumscores, veelal voorzien van een korte toelichting over de achtergrond. Marches, reels, jigs, hornpipes, strathspeys, fun tunes, te veel om op te noemen. De composities worden afgewisseld met foto’s en informatie uit het persoonlijke archief van Josien Teerlink, die in 1959 begon met doedelzak spelen. Naast een hoofdstuk over de geschiedenis van vijftig jaar pipe bands in Nederland is er een voorwoord van Andrew Right, honorary president van The Piobaireachd Society.
In 2009 verscheen ‘In touch with the Dutch’. Een indrukwekkend tijdsdocument dat zowel een overzicht is van vijftig jaar pipes en drums composities van Nederlandse pipers en drummers, als een persoonlijke geschiedenis van misschien wel de meest toonaangevende piper van Nederland, Josien Teerlink. De lezer vindt in de publicatie 165 pipe tunes en 44 drumscores, veelal voorzien van een korte toelichting over de achtergrond. Marches, reels, jigs, hornpipes, strathspeys, fun tunes, te veel om op te noemen. De composities worden afgewisseld met foto’s en informatie uit het persoonlijke archief van Josien Teerlink, die in 1959 begon met doedelzak spelen. Naast een hoofdstuk over de geschiedenis van vijftig jaar pipe bands in Nederland is er een voorwoord van Andrew Right, honorary president van The Piobaireachd Society.
Een publicatie met muziekcomposities is geen onbekend verschijnsel in de wereld van pipes en drums. Andrew Right noemt niet ten onrechte dat zo’n document een mooi overzicht biedt van de ontwikkeling van scores over een bepaalde periode. En dat is ‘In touch with the Dutch’ zeker. Dertien pipers en negen drummers werkten mee aan de publicatie en leverden uit persoonlijk archief composities aan. Robert Hoogenhout kwam met het idee om de muziekstukken te bundelen in een boekwerk. Josien Teerlink ging aan de slag met de samenstelling en de toevoeging van persoonlijke informatie die de publicatie niet alleen tot een mooi tuneboek maakte, maar ook een geweldig geschiedenisboek. We lezen over het eerste Nederlandse massed band optreden in 1968 in Amsterdam en de oprichting van de NOvDB (Nederlandse Organisatie van Doedelzakbands) en de initiatiefnemers komt aan de orde. Ook behandelt Josien de competities. Niet alleen de bekende zoals die in Swifterbant maar ook minder bekende zoals in Helmond. Uiteraard staat ze stil bij haar eigen ervaringen en ziet de lezer haar foto’s en informatie over competities en optredens in Nederland en Schotland.
Die geschiedenis van Schotse doedelzakmuziek is indrukwekkend. De vele composities zijn nog indrukwekkender. In het boekwerk staan ook de nodige scores die opgedragen zijn aan bekende personen uit de Nederlandse doedelzakgeschiedenis. Bijvoorbeeld aan Gerard Ronner, drijvende kracht achter de NOvDB. Maar ook pipe major Bob Short MBE, die vaak van Schotland naar Nederland reisde om instructie te geven en pipe music te promoten. Of pipe major Ronald Lawrie, een persoonlijke favoriet Josien. Ook aan diverse Nederlandse leden van pipe bands zijn tunes opgedragen. Bijzondere gebeurtenissen lenen zich perfect voor de compositie van een pipe tune. De Schotse muziekgeschiedenis zit er vol mee en ook ‘In touch with the Dutch’ biedt een interessant overzicht van gebeurtenissen uit de Nederlandse doedelzakwereld die het componeren van een tune waard waren. Bijvoorbeeld ‘Breda National Tattoo’ van Paul Morreel uit 1980, toen voor de tweede keer in de geschiedenis van de Nationale Taptoe Breda een doedelzakband meespeelde. Of de tune ‘Lowland Brigade Pipe Band’s First Anniversary’ van Robert Hoogenhout ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Lowland Brigade Pipe Band uit Zwolle. Frank van der Schoot componeerde in 2008 de hornpipe ‘Tilburg Tartan Tune’ ter gelegenheid van de presentatie van twee tartans voor de stad Tilburg.
‘In touch with the Dutch’ doet haar naam eer aan. Het is een indrukwekkend overzicht van vijftig jaar pipes en drums in Nederland en vooral de ervaringen van Josien Teerlink, in tekst, beeld en notenschrift. De tunes in het boek zijn het waard om niet vergeten te worden. Wie interesse heeft in het boek, er zijn nog enkele exemplaren die Josien voor distributie beschikbaar heeft gesteld aan Ministerie van Doedelzaken. De opbrengst daarvan komt ten goede aan het historisch onderzoek van Ministerie van Doedelzaken. Stuur ons een e-mail als je interesse hebt, dan sturen we je informatie over de kosten en de verspreiding.
